Stosunki między przedsiębiorcami bardzo często przewidują płatność w określonym terminie po wykonaniu usługi czy też dostarczeniu towaru. Niestety nie zawsze możemy liczyć na uczciwość dłużnika i dotrzymanie przez niego terminu zapłaty. Niemal każdego przedsiębiorcę dotknął kiedyś problem nieopłaconej faktury. Warto więc wiedzieć, że prawo przewiduje mechanizmy chroniące przed negatywnymi konsekwencjami takiej sytuacji. Przedsiębiorcy, który jest wierzycielem, przysługuje rekompensata za odzyskiwanie należności.
Rekompensata za odzyskiwanie należności jest uregulowana w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjom handlowym. Warto pamiętać, że ma zastosowanie wyłącznie w relacjach między przedsiębiorcami. Nie jest więc możliwe zastosowanie jej w sprawach przeciwko konsumentem.
Pierwszym elementem ochrony wierzyciela jest instytucja odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych. Jest to szczególny rodzaj odsetek, który przysługuje bez odrębnego wzywania i zastrzegania tego w umowie. Odsetki te oblicza się sumując stopę referencyjną NBP oraz 10 punktów procentowych. Dla odsetek z pierwszej połowy roku kalendarzowego stosuje się stopę referencyjną NBP z 1 stycznia tego roku, natomiast dla odsetek z drugiej połowy roku stosuje się stopę referencyjną z 1 lipca tego roku. Obecnie, w drugiej połowie 2022 r. wynoszą one 16%. Strony wciąż mogą ustalić jednak odsetki wyższe w graniach określonych przepisami kodeksu cywilnego.
Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych przysługują wierzycielowi, który spełnił swoje świadczeni i nie otrzymał zapłaty w terminie wynikającym z umowy. Aby rozpocząć ich naliczanie należność musi więc być wymagalna. Jeśli strony nie zastrzegły żadnego terminu zapłaty i nie wynika on z żadnego dokumentu (np. faktury), to odsetek można żądać po upływie 30 dni od dnia doręczenia faktury lub rachunku potwierdzających transakcję.
W sprawach przeciwko dużemu przedsiębiorcy wierzyciel posiadający status mikro, małego lub średniego przedsiębiorcy może żądać odsetek ustawowych za opóźnienie po upływie 30 dni od dnia doręczenia faktury lub rachunku potwierdzających transakcję, nawet jeśli termin wynikający z umowy zawartej między stronami jest dłuższy.
Poza szczególnym rodzajem odsetek, wierzycielowi przysługuje również rekompensata za odzyskiwanie należności w postaci zryczałtowanego odszkodowania. Kwota ta wynosi 40 euro, gdy wartość należności jest niższa niż 5000 zł, 70 euro, gdy wartość należności jest niższa niż 50000 zł oraz 100 euro gdy wartość długu jest wyższa lub równa kwocie 50 000 zł.
Aby ustalić kwotę rekompensaty w polskich złotych należy przeliczyć ją w oparciu o średni kurs euro ogłoszony przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym w miesiącu poprzedzającym wymagalność roszczenia głównego. Jeśli więc termin zapłaty faktury został oznaczony np. na dzień 5 września, to domagając się rekompensaty za odzyskiwanie należności należy zastosować średni kurs euro ogłaszany przez NBP w ostatnim dniu roboczym sierpnia.
Co ważne, wierzyciel nie musi wykazywać, że poniósł jakiekolwiek koszty związane z odzyskiwaniem należności od dłużnika aby ubiegać się o zryczałtowane odszkodowanie. Wierzyciel nabywa prawo do rekompensaty w momencie popadnięcia dłużnika w opóźnienie w zapłacie, a więc na takiej zasadzie jak prawo do żądania odsetek za opóźnienie.
Warto pamiętać, że możliwe jest żądanie rekompensaty od każdej wystawionej faktury, o ile wynikają z różnych transakcji handlowych. Jeśli więc wierzyciel dochodzi jednocześnie kilku roszczeń, to zarówno na etapie przedsądowym jak i sądowym rekompensata za odzyskiwanie należności może być dochodzona od każdego z nich. Jeśli natomiast wiele elementów zadłużenia wynika z tej samej transakcji handlowej (np. nie zapłacono kilku rat składających się na wynagrodzenie z jednej umowy), to możliwe będzie dochodzenie rekompensaty tylko jeden raz.
Wróć do listy artykułów