Przepisy prawa nakładają na przedsiębiorców wiele obowiązków i nawet mając dobrą wolę łatwo przeoczyć niektóre z nich. Często natomiast są to obowiązki, które są na tyle specyficzne, że trudno zrozumieć jak im sprostać. Wymaga to specjalistycznej wiedzy i bez profesjonalnej opieki prawnej możliwe jest narażenie się na kary. Jednym z takich obowiązków jest uzyskanie wpisu w Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych to publiczny rejestr prowadzony przez Ministra Finansów. Jest on jawny i każdy ma dostęp do wpisów w nim zamieszczonych. Rejestr prowadzony jest wyłącznie w formie elektronicznej i w tej formie dokonuje się zgłoszenia jak i uzyskuje dostęp do informacji w nim zawartych.
Wpis do CRBR oznacza ujawnienie w nim beneficjentów rzeczywistych podmiotu. Jest to jednak pojęcie nieoczywiste i w zależności od konkretnego przypadku mogą nim być inne osoby. Beneficjent rzeczywisty to zawsze osoba fizyczna i w ramach danej organizacji może być ich wiele. Beneficjent posiada bezpośrednią, lub pośrednią kontrolę nad spółką, poprzez swoje uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych. Oznacza to, że wywiera on decydujący wpływ na czynności lub działania podejmowane przez podmiot.
Wpisu do rejestru dokonać muszą przede wszystkim spółki prawa handlowego, a więc – spółki jawne, komandytowe, komandytowo-akcyjne, partnerskie, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, proste spółki akcyjne i spółki akcyjne. Dodatkowo obowiązek ciąży również na trustach, których powiernicy mają miejsce zamieszkania, siedzibę, lub nawiązują stosunki gospodarcze na terenie Polski. Dodatkowo obowiązek ciąży na spółdzielniach, fundacjach oraz stowarzyszeniach wpisanych do Krajowego Rejestru Sądowego.
Beneficjentem rzeczywistym jest w pierwszej kolejności każda osoba fizyczna posiadająca 25% ogólnej liczy udziałów lub akcji spółki kapitałowej lub dysponująca taką liczbą głosów w organie stanowiącym. Często jednak zdarza się, że udziały lub akcje są w posiadaniu osób prawnych. W takim przypadku beneficjentem jest osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25%. ogólnej liczby udziałów/akcji spółki lub ogólnej liczby głosów.
Bywa jednak, że ustalenie beneficjenta na podstawie powyższych kryteriów jest niemożliwe. Może to wynikać ze skomplikowanej i specyficznej struktury organizacyjnej podmiotów zagranicznych będących właścicielami udziałów. Inna powszechnie spotykana sytuacja to gdy nikt nie posiada określonej w przepisach ilości udziałów. W takich przypadkach jako beneficjenta należy wskazać osoby zajmujące wyższe stanowiska kierownicze, niezależnie od ich udziału w strukturze własnościowej Najczęściej są to członkowie zarządu.
W przypadku spółek osobowych wskazywać należy wspólników uprawnionych do reprezentacji na podstawie przepisów ogólnych – w tym w szczególności komplementariuszy.
W przypadku spółdzielni i stowarzyszenia rejestrowego beneficjentami będą członkowie zarządu. Specyficznym przypadkiem są fundacje, gdzie najczęściej beneficjentem jest fundator, choć wiele zależy od statutu fundacji.
Warto pamiętać, że beneficjentem rzeczywistym może być również likwidator podmiotu – każdorazowo gdy w normalnych okolicznościach uznalibyśmy za beneficjenta członka zarządu. W toku likwidacji to likwidator niejako zastępuje bowiem zarząd.
Wpis w CRBR zawiera podstawowe dane podmiotu zgłaszającego oraz osób zgłoszonych. Co ważne od niedawna należy wskazać wszystkie obywatelstwa beneficjenta, jeśli jest ich więcej niż jedno. Dodatkowo konieczne jest wskazanie z czego wynikają uprawnienia beneficjenta oraz czy mają one charakter bezpośredni czy pośredni. Należy więc w zależności od sytuacji określić np. liczbę udziałów czy też funkcję osoby w organizacji.
Wpis do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych powinien być dokonany za pośrednictwem strony internetowej udostępnionej przez Ministra Finansów. Wniosek zawierający formularz musi zostać podpisany elektronicznym podpisem kwalifikowanym albo profilem zaufanym ePUAP przez osoby uprawnione do reprezentacji spółki. Co ważne, konieczne trzeba zachować ogólne zasady reprezentacji – jeśli więc spółka reprezentowana jest łącznie przez dwie osoby, to obie muszą podpisać elektroniczny wniosek. Nie ma możliwości złożenia wniosku za pośrednictwem pełnomocnika. Możliwe jest jednak przygotowanie wniosku przez dowolną osobę, załączenie go do systemu a następnie podpisanie przez osoby uprawnione.
Wpis do CRBR musi zostać dokonany w terminie 7 dni od wystąpienia podstawy wpisu. Taką podstawą może być w zależności od sytuacji podmiotu na przykład sprzedaż akcji czy też zmiana w zarządzie. W praktyce najczęściej nie jest więc możliwe dokonanie jednego wpisu w całym okresie istnienia spółki i należy go uaktualniać. Brak aktualnego wpisu w rejestrze grozi grzywną w wysokości nawet do 1 miliona złotych.
Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych służy obowiązkowemu ujawnieniu beneficjentów przez podmioty zobowiązane – głównie spółki prawa handlowego, spółdzielnie, stowarzyszenia i fundacje. Beneficjentem rzeczywistym jest każda osoba fizyczna mająca bezpośrednią lub pośrednią kontrolę nad podmiotem, co najczęściej wiąże się z posiadaniem ponad 25% udziałów lub akcji.
Wróć do listy artykułów