Dzieci to centrum naszego życia a czas z nimi spędzony jest często tym najważniejszym. Uczymy je odbioru i postrzegania rzeczywistości, dzięki nam nabywają szereg umiejętności gwarantujących późniejszą samodzielność. Co niezwykłe, my również poprzez kontakt z dziećmi uczymy się. Zderzenie doświadczenia życiowego dorosłego i spontaniczności dziecka często doprowadza do sytuacji zabawnych czy też wzruszających. Jako istoty społeczne chcemy tymi nadzwyczajnymi momentami dzielić się z innymi. Kiedyś ich odbiorcami byli najbliżsi członkowie rodziny i przyjaciele, natomiast erze mediów społecznościowych może być to w zasadzie cały świat.
Udostępnienie w internecie zdjęcia czy też filmu naszej pociechy nigdy nie było prostsze. Trzeba jednak pamiętać, że sieć nie jest strefą oddzieloną od świata namacalnego i także tam granice zachowań wyznacza prawo. Warto więc znać pewne podstawowe informacje prawne na temat publikacji w internecie materiałów zawierających wizerunek dziecka.
Na początek warto wiedzieć, czym jest wizerunek, gdyż jest to pojęcie kluczowe dla całego tematu. Poprzez wizerunek należy rozumieć każdą podobiznę osoby, bez względu na technikę jej wykonania i utrwalenia. Może być to np. fotografia, rysunek, film, przekaz telewizyjny lub internetowy. Nie ma przy tym zasadniczo znaczenia wiek osoby – wizerunek dziecka na gruncie prawa traktowany jest w taki sam sposób jak wizerunek osoby dorosłej.
Warunkiem rozpowszechniania wizerunku jest, zgodnie z ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych, zgoda osoby, na nim przedstawionej. Osoba dorosła sama podejmie decyzję w takiej sprawie. Jak jednak potraktować materiał zawierający wizerunek dziecka?
Dzieciom nie przysługuje pełna zdolność do czynności prawnej. Oznacza to, że nie mogą samodzielnie rozporządzać prawami, które im przysługują. W tym zakresie wiążąca jest decyzja rodzica albo innego opiekuna prawnego. Są to osoby zobowiązane i uprawnione do dbania o dobro dziecka aż do osiągnięcia przez nie pełnoletności, co rozciąga się także na dysponowanie wizerunkiem dziecka.
Generalnie jako rodzic możesz więc zdecydować samodzielnie o tym jakie zdjęcie dziecka udostępnisz w internecie – domyślnie udzielasz bowiem sama sobie zgody. Jeżeli natomiast wizerunek dziecka chce rozpowszechnić inna osoba potrzebuje zgody rodzica lub opiekuna prawnego.
Sytuacją idealną jest zgoda między rodzicami co do miejsca i sposobu publikacji wizerunku dziecka. Coraz częściej jednak na tym polu dochodzi do rozbieżności. Internet i media społecznościowe z ciekawostki przeistoczyły się w ważną część życia i relacji społecznych. Naturalnie więc traktujemy je coraz poważniej, dostrzegając zarówno korzyści jak i zagrożenia.
Co więc kiedy tata udostępni zdjęcie a mama się temu sprzeciwia? Czyja opinia jest „ważniejsza”? Wiele zależy od kontekstu i całości okoliczności które towarzyszą rozpowszechnieniu wizerunku dziecka. Jeżeli zdjęcie udostępnione przez jednego z rodziców jest w oczywisty sposób nieszkodliwe i nie zagraża w żadnym stopniu dobru dziecka, to co do zasady nie musi on brać pod uwagę sprzeciwu drugiego z rodziców.
Czasami jednak zdjęcie, czy też film przedstawiający naszą pociechę jest niejednoznaczny i może w pewnym stopniu ośmieszać dziecko, przedstawiać je niekorzystnie, narazić na wykorzystanie, obrócić w przedmiot żartu itd. Kreatywność i wyobraźnia rodziców nie znają granic więc każdą sytuacje należy rozpatrywać i oceniać indywidualnie. Jako przykłady możemy wymienić np. film z kąpieli nagiego dziecka, zdjęcie dziecka trzymającego alkohol lub papierosy, wizerunek dziecka chorego, film na którym dziecko używa wulgaryzmów powtarzając po dorosłych itd.
W takiej sytuacji sprzeciw drugiego z rodziców jest wiążący i nie powinno dojść do publikacji wizerunku a materiał już opublikowany należy usunąć.
Czasami spór wśród rodziców jest nie do rozwiązania przez nich samych. Możliwa jest sytuacja, w której jedno z rodziców udostępniło materiał zawierający wizerunek dziecka a drugie wyraża swój sprzeciw i żąda jego usunięcia. Żądanie pozostaje jednak bez odpowiedzi, gdyż pierwszy rodzic nie widzi w swoim działaniu nic niewłaściwego.
Na tym etapie możliwe jest wystąpienie do sądu opiekuńczego o rozstrzygnięcie sporu. Sąd jest bowiem uprawniony do określenia w jaki sposób rodzice powinni wykonywać swoje uprawnienia wynikające z władzy rodzicielskiej jeżeli nie są oni zgodni co do istotnych spraw dziecka albo swoim działaniem zagrażają jego dobru bądź interesom.
Każde z rodziców może samodzielnie udostępnić zdjęcie dziecka w Internecie i nie musi brać pod uwagę opinii drugiego z rodziców. Jeżeli zdjęcie nie godzi w prawa osobiste dziecka, nawet wyraźny sprzeciw drugiego z rodziców nie jest wiążący.Jeżeli zdjęcie lub film ma charakter ośmieszający lub narusza dobra osobiste dziecka w inny sposób, sprzeciw drugiego rodzica co do jego publikacji uznamy za wiążący. W ostateczności spór dotyczący rozporządzania wizerunkiem dziecka może rozstrzygnąć sąd.
Jeżeli sąd uzna, że rozpowszechnienie wizerunku dziecka uwłacza jego godności, wskazuje na możliwość popełnienie przestępstwa lub uzyskania przez rodzica znacznej korzyści majątkowej kosztem dziecka – nakaże niezwłoczne usunięcie materiału.
Wróć do listy artykułów